HELDUA NAIZENEAN, ARTISTA IZAN NAHI DUT

Musikatik bizitzeko, musikaz zeharo maiteminduta egon behar duzu. Futbolean gertatzen den bezala, oso musikari ona izan behar duzu musikatik bizi ahal izateko, bestela, bizitza osoa emango duzu asko lan egiten eta gutxi irabazten.

Garaiak erabat aldatu dira, eta haiekin batera, musika ikusteko daukagun modua ere aldatu da. Antzinean, bi motatako musikaria zeuden: Alde batetik, herriz herri ibiltzen zirenak, alegia, herriko jaiak alaitzen saiatzen zirenak (beste musikarien abestiak abesten, noski). Eta beste aldetik, “famatuak” zirenak. Haiek disketxeen bidez bere abestiak grabatzen zituzten, disko bat sortzeko. Baina, diska grabatzeaz gain, diskografikakoek lortzen zuten ospetsua, bai telebistan, bai irratian agertzea, baita kontzertuak ematea ere. Horri esker guztiak irabazten zuten dirua, hala abeslariek, nola disketxeek.

Denboraren poderioz, edo hobe esanda, interneteren poderioz, gero eta zailagoa da abestetik bizitzea. Gaur egun, ia-ia gehienok internet etxean daukagu, eta internetarekin edozein motatako musika dohainik eskura dezakegu. Duela hamar urte mila pezeta, gutxienez, ordaindu beharra geneukan edozein abeslariren hamahiru abesti entzuteko. Orain, ordea, klik batean munduko abesti guztiak ordenagailuan dauzkagu. Eta hori gutxi izango balitz bezala, badaude tresna txiki-txiki batzuk erraztasun handia ematen digutenak, zeinek leku batetik bestera musika aldean eramaten laguntzen gaituzten, pisua nabaritu barik. Hamaika ikusteko jaioak gara!

Orain arte, kontsumitzaileentzat oso erraza izan da musika deskargatzeko prozesua, batez ere, merkea. Baina, gobernuak serio jartzen ari dira, eta badirudi, zer edo zer kobratzen hasi nahi dutela. Etikaren ikuspuntu batetik oso logiko irudituko zaigu, bat nator. Kontua da ez naizela batere fiatzen. Nork irabaziko ote du ordainduko dugun dirua? SGAE, teorian, lan hori egiten ari zen; hala ere, egundoko iruzurra zela ikusi genuen aurreko urtean. SGAEren buruak nahikoa sos irabazten ari baitziren gure lepotik, eta gogorrena, haien lankideen lepotik.

Bukatzeko, kontatuko dizuet bitxikeria : pasa den hilean Harkaitz Canoren hitzaldi batean egon nintzen, eta oso politak izan ziren bere hitzak. Argi utzi zuen bitartekaria dauden momentuan haiek, hots, artistek, diru gutxi kobratzen dutela norbaitek bere obra deskargatzeagatik ordaintzen duenean; erosleak, ordea, diru dexente ordaintzen du. Jendeari prezioa bidezkoa iruditzen ez zaionez, ebastea erabakitzen du. Baina, zer gertatzen da prezioa bidezkoa denean? Bada, bere esperienziatik esan zuen baietz, jendeak ordaintzen duela. Orduan, zer esanik ez daukat…

TXOTX

          Duela zortzi bat urte, estreinakoz, joan nintzen benetazko sagardotegi batera. Esperientzia izugarria iruditu zitzaidan, Euskaltegiko jendearen artean autobus bat hartu genuen, Astigarragatik hurbil dagoen baserri batera abiatu ginen, eta, bat-batean, egundoko giroa sortu zen. Orduz geroztik, bi urtean behin “txangoa” errepikatzea gustatzen zait.

            Urtero, urtarrilaren amaiera alderan sagardotegiek irekitzen dituzte euren ateak denboraldi berriari ekiteko. Euskal Herrian 15 bat milloi litro sagardo egiten dira, eta ia-ia guztiak hemengo sagarrekin eginda daude. Astigarragako eta Hernaniko sagardotegiak ospetsuenetakoak dira. Bazter guztietako taldeak etortzen dira; bai Euskaditik, baita kanpotik ere. Gainera, edaria bakarrik ez da ona, janaria ere oso berezia da, nahiz eta beti menu bera izan. Menua lau platerrez osatua dago: Bakailau tortilla, bakailaua piper berdez lagunduta, txuleta, eta intxaurrak gaztarekin postre. Normalean osagaiek “eusko-labela” daukate, horregatik, kalitate handiko janaria da.

            Dena den, adineko pertsonak gazteak bezain pozik ez daude. Haien ustez, sagardotegiko tradizioaren mamia galdu da; gaur egungo gazteek mozkortu baino ez dutela nahi esaten baitute. Sagardotegi asko talde handiei sarrera debekatzen hasi dira, eta horrela, giroa hainbeste ez kutsatzea lortu nahi dute.

            Baina, zer gertatuko ote da jendeari joaten uzten ez badiote? Batzuetan, oso zaila da tradizioa eta gaur egungo modak elkar bizitzea; horrela izanda ere, oreka bilatu behar da jende guztia pozaren-pozez joan dadin; hala gazteak, nola helduak.

            Hala eta guztiz ere, segur aski azkenean emaitza ez da batere txarra izango, Euskararekin gertatzen den bezala, adibidez. Euskal Herrian pozik egon beharko genuke kultura handiko herria baikara, eta badirudi urte askotarako horrela izango dela.

ZAHARTZAROA

             Denboraren poderioz, gero eta gehiago luzatzen da bizitza. Behin, nire aitak entzun zuen beti errepikatzen duen gauza bat: Urtero lau urte luzatzen da gure bizi-itxaropena; Hasieran, guztiok gezurra dela pentsatu arren, ez dakit zein kontu egiten dituen nire aitak azkenean lortzen baitu bere baieztapena egiaztatzea.

            Dena den, nahiz eta gero eta gehiago bizi garen, zeintzuk dira bizi-baldintzak? Egoeraren arabera zahartzaroa izan daiteke bizitzaren momentu goxoena, edo justu kontrakoa, mikatzena. Nik etxean ikusi dudanagatik esango nuke ez dela batere erraza zaharra izatea. Nire aitona-amona guztiek oso luzeak diren gaixotasunak pairatu dituzte, zein baino zein gogorragoa. Esate baterako, nire amaren aita alzehimerrak jota hil zen, eta amak 11 urte pasatu zituen tronbosiz-tronbosi.

            Nire aburuz, gaur egun botikarekin lortzen ari dena ez da gizalegea. Oso argi gogoratzen dut nire amonaren hiltzeko gogoa, gorputza eta burua ez baitzebiltzan biak batera.  Azken urtean errepikatzen zuen gauza bakarra hauxe zen: etxera joan nahi dut hiltzera. Zertarako eman egun gehiago ospitalean bertan? Ez du zentzu handirik bizitza luzatzea ohetik jaiki ezin bazara, eta gainera, oroimenik eta zentzumenik gabe bazaude. Esatea gordina izan arren, momentu horretan haragin puxka bat baino ez gara. Bai gaixorik dagoenak, edo bestela, senideek, estatuaren laguntzarekin, gai izan behar dute erremediorik ez duten egoerak momentu egokienean mozteko; gehiegi luzatu gabe, eta noski, gaixorik dagoenak min handia jasan baino lehen. Ez da lan erraza, zalantarik gabe; horregatik, nire ustez, txikitatik, bai zahartzoari buruz, bai heriotzaren inguruan normaltasun osoz hitz egin beharko genuke.

            Argi dago, zahartzaroari dagokienez ezin dugula asmatu ea zein izango den gure etorkizuna. Edo, akaso, gure aitona-amonek pentsa zezaketen gehienak egoitza batean hilko zirela? Bere belaunaldiko askok gurasoak zaindu zituzten etxean; horregatik, haiek, seguraski, gauza bera gertatuko zitzaiela pentsatuko zuten. Hala ere, erabat aldatu da bizimodua, eta horren ondorioz gaur egungo familiek ezin dute pertsona bat euren menpe izan, askotan, zaharra egoitza batera eramatea da konponbide bakarra. Horren harira, esan behar dugu jarreraren arabera gaizki edo ongi moldatuko garela egoitzaren bizimodura. Derrigorrezkoa da bizitzaren azken urteak han emango ditugula onartzea, hain zuzen, zenbat eta lehenago onartu, orduan eta hobeto.

            Nik uste dut ez duela ezertarako balio hainbeste botika erabiltzeak bizitza luzatzeko, burua zaintzeko zerbait asmatu ezean. Arestian esan dudan bezala, gorputzak eta buruak elkarrekin joan behar dute, bestela, zertarako??